Bariyatrik Cerrahi Nedir?
Gün geçtikçe önemli bir sağlık sorunu haline gelen obezite prevalansı, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, bütün yaş ve sosyo-ekonomik gruplarda giderek artmaktadır. Ciddi obezitesi olan hastalarda davranışsal ve farmakolojik tedaviyle uzun dönemde elde edilebilen başarının sınırlı olması, bariatrik cerrahiye olan ilginin artışına neden olmaktadır.
Bariatrik cerrahi morbid obezite tedavisinde etkin bir tedavi yöntemidir ve anlamlı miktarda kilo kaybına neden olmaktadır. Metabolik sendrom tedavisinde etkindir, Tip 2 DM ve kardiyovasküler hastalıkların tedavisinde de yer almaktadır. Obezite cerrahisi için birçok ameliyat tekniği tanımlanmış olup bu teknikler arasında en sık kullanılanlar yöntemler laparoskopik Roux-Y gastrik baypas (LRYGB), laparoskopik ayarlanabilir mide bant (LAGB), laparoskopik sleeve gastrektomi (LSG), laparoskopik mini gastrik baypas (LMGB) ve biliopankreatik diversiyon ile birlikte duodenal switch, uygulamalarıdır.
Hastalar ameliyat öncesi dönemde; antropometrik ölçümler, tıbbi beslenme öyküsü, ağırlık öyküsü, beslenme alışkanlıkları, laboratuvar bulguları, psikiyatrik öykü, fiziksel aktivite ve psikososyal durum, postoperatif dönemde ise antropometrik ölçümler, laboratuvar bulguları, fiziksel aktivite ve beslenme alışkanlıkları açısından değerlendirilmelidir. Hastalar dikkatli biçimde sorgulanmalı ve muayene edilmelidir. Özellikle obezitenin sekonder nedenleri ve operasyona engel teşkil edecek olası metabolik ve psikiyatrik sorunlar gözden geçirilmelidir. Hastaların alışkanlıkları ve beslenme davranışları, bugüne kadar kilo vermekle ilgili deneyimleri, not alınmalıdır. Morbid obezite tedavisinde süreci her yönüyle yönetecek deneyimli sağlık profesyonellerinden oluşan bir ekibe ihtiyaç vardır. Bariatrik cerrahi sonrası hastalara özel diyet tedavileri uygulanmalıdır. Ameliyat sonrası dönemde uygulanması gereken diyetler berrak sıvılardan tam sıvılara, püre şeklinde yumuşak katılara ve katı gıdalara geçişi içermektedir. Cerrahi bölgenin iyileşmesini sağlamak ve hızlı kilo kaybı döneminde kas kitlesini korumak için kalori, protein, vitamin ve minerallerin ihtiyaçlar doğrultusunda yeterli oranlarda alımları sağlanmalıdır.
Bariatrik Cerrahi Sonrası Beslenme
Bariatrik cerrahi; iştahı azaltıp tokluğa neden olduğu gibi yiyeceklerin tadının değişmesini de etkiler. Bu nedenle besin alımının kısıtlanması beslenme yetersizliğine sebep olmakta ve besin öğelerinin emiliminin bozulması ile beslenme kalitesi düşmektedir. Azalan besin alımı ve istenmeyen etkilerden olan dumping, steatore ve kusma ile etkili vücut ağırlığı kaybı ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla ameliyat sonrası diyetisyen, beslenme programını düzenlerken interdisipliner değerlendirmeden yola çıkarak; beslenme alışkanlığının değiştirilmesini, düşük enerjili besinlerin tüketilmesini, besin çeşidinin değiştirilmesini, uyumunu, yoğunluğunu, hacmini, vitamin-mineral desteklerini, protein alımını ve fiziksel aktiviteyi göz önünde bulundurmalıdır.
Ameliyat sonrası vücudun susuz kalmasını önlemek için günde en az 1.5-2 litre sıvı tüketilmelidir. Bu miktarın en az 6-8 bardağı su olmalıdır. Yemek sırasında tüketilen içecekler, bulantı ve kusmalara neden olabilir. Bu nedenle yemekten 30 dk. önce sıvı alımı durdurulmalıdır. Yemekten 30 dk. sonra da içecek tüketilmeye başlanmalıdır. Sıvı dönemdeki beslenme yavaş yavaş ve yudum yudum olmalıdır. Püre dönemle başlayıp devam eden süreçte çok çiğnemek, yavaşça beslenmeye devam etmek oldukça önemlidir. Bulantı ve kusmaları engellemek için yemek süresi yaklaşık 20 dk. sürmelidir. Böylece tokluğun hissedilmesi sağlanmış olur. Yemeklerde, öncelik sırası yumurta, kırmızı et, tavuk eti gibi protein kaynakları, sonrasında meyve ve sebze çeşitleri ve en son tam buğdaylı tahıl grupları şeklinde olmalıdır. Günde 3 kez besin değeri yüksek ana öğün, 1-3 kez de protein içeriği yüksek ara öğün tüketilmelidir. Her aşamada yeterli protein ve sıvı alımının bariatrik diyetisyen eşliğinde sağlanması gerekir. Bu konuda destek alınmalıdır. Beslenme programına yeni eklenecek besini tolere edip edemediğiniz kontrol edilmelidir. Tolere edemediğiniz, rahatsızlık veren besinin bir hafta sonra tekrar denenebileceği unutulmamalıdır. Her beslenme evresinde basit şekerlerden uzak durulmalıdır. Ev yapımı şekersiz meyveli tatlılar tüketilebilir. Karbonatlı, gazlı içecekler gaz çıkışına neden olacağı için rahatsızlık hissi verir, kusmaya neden olabilir, tüketilmemelidir. Doygunluk hissi oluştuktan sonra yemeğe mutlaka son verilmelidir.
Doğru beslenme alışkanlığının hedefleyip geliştirebilmesi için her hastanın bir ömür boyu diyetisyen tarafından diyetinin kontrolü, başarı için gereklidir. Cerrahi sonrası, beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite ile ilgili, davranış değişikliği yapılmadığında, ilerleyen yıllarda tekrar vücut ağırlığı artmaktadır. Bu nedenle cerrahi öncesi mevcut yeme bozuklukları, cerrahi sonrası tekrar vücut ağırlığı kazandıracağından, psikolojik desteğin rolü başarıyı sağlanmada büyük önem taşır.
Referanslar:
—-Bariatrik Cerrahi Operasyonu Geçiren Morbid Obez Bir Hastanın 3 Yıl Sonraki Beslenme Durumu: Olgu Sunumu Nutritional Status of A Morbid Obese Patient After Three Years of Bariatric Surgery: Case Report Aysun YÜKSEL, Dr. Diyetisyen İzmir Halk Sağlığı Müdürlüğü, Buca Toplum Sağlığı Merkezi
İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2016; 1(1): 39-45
—-Obezite cerrahisi
Obezite cerrahisi
Michael Korenkova, Stefan Sauerlandb ve Theodor Jungingera
Surgery for obesity. Current opinion in gastroenterology. 2005, 21.6: 679-683.
—-Bariatrik Cerrahi Endikasyonları
Indications for Bariatric Surgery
Mutlu Niyazoğlu, Fatma Dilek Dellal
Endokrinoloji BD, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul
Endokrinoloji Kliniği, Ağrı Devlet Hastanesi, Ağrı
Turkiye Klinikleri J Gen Surg-Special Topics. 2012;5(2):1-4
Obezite ve Bariatrik Cerrahi
Obesity and Bariatric Surgery
Birgül Dağ. Obezite ve Bariatrik Cerrahi. Türkiye Klinikleri
Nutrition and Dietetics-Special Topics. 2016, 2.1: 58-62.
—-Bariatrik Cerrahi Hastasının Operasyon Öncesi ve Sonrası Takibi
The Preoperative and Postoperative Management of Bariatric Surgery Patients
İbrahim Demirci ve Alper Sönmez.Bariatrik Cerrahi Hastasının Öncesi ve Sonrası Takibi.
Türkiye Klinikleri Endokrinoloji-Özel Konular. 2019, 12.2: 31-36.
—-Hastalıklarda Beslenme Tedavisine Güncel Yaklaşımlar Özel Sayısı
.: DERLEME
Bariyatrik Cerrahi Hastalarında Beslenme Tedavisi, Beslenme Kaliteleri ve Besin Seçimleri
Nutritional Treatment, Quality of Alimentation, and Food Choices for Patients of Bariatric Surgery
Nihal Zekiye Erdem. Bariyatrik Cerrahi Hastalarında Beslenme Tedavisi, Beslenme Kaliteleri ve Besin Seçimleri.
Türkiye Klinikleri Nutrition and Dietetics-Special Topics. 2017, 3.1:57-62.